रत्नाकर पच्चीसी | Ratnakar Pachisi

Mandira Chho Muktitanaa Maangalyakridaanaa Prabhu

Ne Indra Nara Ne Devataa, Sevaa Kare Taaree Vibhu

Sarvagna Chho Swaamee Valee, Shiradaara Atishaya Sarvanaa

Ghanun Jeeva Tun, Ghanun Jeeva Tun, Bhandaara Gnaana Kalaa Tanaa (1)

Trana Jagatanaa Aadhaara Ne, Avataara He Karunaatanaa

Valee Vaidya He ! Durvaara Aa Sansaaranaa Duahkho Tanaa

Vitaraaga Vallabha Vishvanaa Tuja Paasa Arajee Uchcharun

Jaano Chhataan Pana Kaheen Ane, Aa Hradaya Hun Khaalee Karun (2)

Shun Baalako Maan Baapa Paase Baalakreedi Nava Kare

Ne Mukhamaanthee Jema Aave Tema Shun Nava Uchchare

Temaja Tamaaree Paasa Taaraka, Aaja Bholaa Bhaavathee

Jevun Banyun Tevun Kahun Temaan Kashun Khotun Nathee (3)

Men Daana to Didhun Naheen Ne, Sheeyala Pana Paalyun Nahin

Tapathee Damee Kaayaa Nahi, Shubhabhaava Pana Bhaavyo Nahi

E Chaara Bhede Dharmamaanthee Kaani Pana Prabhu ! Nava Karyun

Maarun Bhramana Bhavasaagare Nishfala Gayun, Nishfala Gayun (4)

Hun Krodha Agnithee Balyo, Valee Lobha Sarpa Dasyo Mane

Galyo Maanarupee Ajagare, Hun Kema Karee Dhyaavu Tane

Mana Maarun Maayaajaalamaan Mohana ! Mahaa Munzaaya Chhe

Chadee Chaara Choro Haathamaan, Chetana Ghano Chagadaaya Chhe (5)

Men Parabhaave Ke Aa Bhave Pana Hita Kaani Karyun Nahi

Tethee Karee Sansaaramaan Sukha, Alpa Pana Paamyo Nahi

Janmo Amaaraa Jinajee ! Bhava Poorna Karavaane Thayaa

Aavela Baajee Haathamaan Agnaanathee Haaree Gayaa (6)

Amruta Zare Tuja Mukharupee, Chandrathee to Pana Prabhu

Bheenjaaya Nahi Muja Mana Arere ! Shun Karun Hun to Vibhu

Paththara Thakee Pana Kathana Maarun Mana Khare Kyaanthee Drave

Marakata Samaa Aa Mana Thakee, Hun to Prabhu Haaryo Have (7)

Bhamataa Mahaa Bhavasaagare Paamyo Pasaaye Aapanaa

Je Gnaana Darshana Charanaroopee Ratnatraya Dushkara Ghanaan

Te Pana Gayaa Pramaadanaa Vashathee Prabhu Kahun Chhun Kharun

Konee Kane Kirataara Aa Pokaara Hun Jaine Karun (8)

Thagavaa Vibhu Aa Vishvane Vairaagyanaan Rango Dharyaan

Ne Dharmanaa Upadesha Ranjana Lokane Karavaa Karyaa

Vidyaa Bhanyo Hun Vaada Maate Ketalee Kathanee Kahun

Saadhu Thayo Hun Bahaarathee Daanbhika Andarathee Rahun (9)

Men Mukhane Melun Karyun Dosho Paraayaa Gaaine

Ne Netrane Nindita Karyaa Paranaareemaan Lapetaaine

Valee Chittane Doshita Karyun Chintee Nathaarun Paratanun

He Naatha ! Maarun Shun Thashe Chaalaaka Thai Chookyo Ghanun (10)

Kare Kaalajaane Katala Peedaa Kaamanee Bihaamanee

E Vishayamaan Banee Andha Hun Vidanbanaa Paamyo Ghanee

Te Pana Prakaashyun Aaja Laavee Laaja Aapa Tanee Kane

Jaano Sahun Tethee Kahun Kara Maafa Maaraa Vaankane (11)

Navakaara Mantra Vinaasha Keedho, Anya Mantro Jaaneene

Kushaastranaan Vaakyo Vade, Hanee Aagamonee Vaaneene

Kudevanee Sangata Thakee Karmo Nakaamaa Aacharyaa

Mati Bhramathakee Ratno Gumaavee Kaacha Katakaa Men Grahyaa (12)

Aavela Drushti Maargamaan Mookee Mahaaveera Aapane

Men Mudhadheee Hradayamaan Dhyaayaa Madananaa Chaapane

Netrabaano Ne Payodhara Naabhi Ne Sundara Katee

Shanagaara Sundareeo Tanaa Chhatakela Thai Joyaa Ati (13)

Mruganayana Sama Naareetanaa Mukhachandra Neerakhavaavatee

Mujamana Vishe Je Ranga Laagyo Alpa Pana Goodho Ati

Te Shrutarupa Samudramaan Dhoyaa Chhataan Jaato Nathee

Tenun Kaho Kaarana Tame Bachun Kema Hun Aa Paapathee (14)

Sundara Nathee Aa Shareera Ke Samudaaya Gunatano Nathee

Uttama Vilaasa Kalaatanee Dedeepyamaana Prabhaa Nathee

Prabhutaa Nathee to Pana Prabhu Abhimaanathee Akkada Farun

Chopaata Chaara Gatitanee Sansaaramaan Khelyaa Karun (15)

Aayushya Ghatatun Jaaya to Pana Paapabuddhi Nava Ghate

Aashaa Jeevananee Jaaya Pana Vishayaabhilaashaa Nava Mate

Aushadha Vishe Karun Yatna Pana Hun Dharmane to Nava Ganun

Banee Mohamaan Mastaana Hun Paayaa Vinaanaan Ghara Chanun (16)

Aatmaa Nathee Parabhava Nathee Valee Punya Paapa Kashun Nathee

Mithyaatveenee Katu Vaanee Men Dharee Kaana Peedhee Swaadathee

Sarvagna Sama Gnaane Karee Prabhu Aapashree to Pana Are !

Deevo Lai Koove Padyo Dhikkaara Chhe Mujane Khare (17)

Men Chittathee Nahi Devanee Ke Paatranee Poojaa Chahee

Ne Shraavako Ke Saadhuono Dharma Pana Paalyo Nahi

Paamyo Prabhu Narabhava Chhataan Ranamaan Radyaa Jevun Thayun

Dhobee Tanaa Kuttaa Samun Mama Jeevana Sahu Ele Gayun (18)

Hun Kaamadhenun Kalpatarun Chintaamaneenaa Pyaaramaan

Khotaa Chhataan Nyankhyo Ghanun Banee Lubdha Aa Sansaaramaan

Je Pragata Sukha Denaara Taaro Dharma Men Sevyo Nahi

Muja Moorkha Bhaavone Nihaalee Naatha ! Kara Karunaa Kani (19)

Men Bhoga Saara Chintavyaa Te Roga Sama Chintyaa Nahi

Aagamana Ichchhyun Men Dhanatanun Pana Mrutyune Preechhyun Nahi

Men Chintavyun Naheen Naraka Kaaraagruha Samee Chhe Naareeo

Madhubindunee Aashaa Maheen Bhayamaatra Hun Bhoolee Gayo (20)

Hun Shuddha Aachaaro Vade Saadhu Hradayamaan Nava Rahyo

Karee Kaama Para Upakaaranaan Yasha Pana Upaarjana Nava Karyo

Valee Teerthanaa Uddhaara Aadi Koi Kaaryo Nava Karyaa

Fogata Are Aa Laksha Choraashee Tanaa Feraa Faryaa (21)

Guruvaaneemaan Vairaagya Kero Ranga Laagyo Nahi Ane

Durjanatanaa Vaakyo Maheen Shaanti Male Kyaanthee Mane

Tarun Kema Hun Sansaara Aa Adhyaatma to Chhe Nahi Jaree

Tootela Taliyaano Ghado Jalathee Bharaaya Kema Karee (22)

Men Parabhave Nathee Punya Keedhun Ne Nathee Karato Hajee

To Aavataa Bhavamaan Kaho Kyaanthee Thase He Naathajee !

Bhoota Bhaavine Saanprata Trane Bhava Naatha Hun Haaree Gayo

Svaamee ! Trishanku Jema Hun Aakaashamaan Latakee Rahyo (23)

Athavaa Nakaamun Aapa Paase Naatha Shun Bakavu Ghanun

He Devataanaa Poojya ! Aa Chaaritra Muja Potaa Tanun

Jaano Svarupa Trana Lokanun to Mahaarun Shun Maatra Aa

Jyaan Krodano Hisaaba Naheen Tyaan Paainee to Vaata Kyaan (24)

Taaraathee Na Samartha Anya Deenano Uddhaaranaaro Prabhu

Maaraathee Nahi Anya Paatra Jagamaan Jotaa Jade He Vibhu

Mukti Mangala Sthaana to Ya Mujane Ichchhaa Na Lakshmee Tanee

Aapo Samyagaratna Shyaama Jeevane to Trupti Thaaye Ghanee (25)

મંદિર છો, મુક્તિ તણા, માંગલ્ય ક્રીડાના પ્રભુ!

ને ઈદ્ર નર ને દેવતા, સેવા કરે તારી વિભુ!

સર્વજ્ઞ છો સ્વામી વળી, શિરદાર અતિશય સર્વના,

ઘણું જીવ તું, ઘણું જીવ તું, ભંડાર જ્ઞાન કળા તણા (૧)

ત્રણ જગતના આધાર ને, અવતાર હે કરુણાતણા,

વળી વૈદ્ય હે ! દુર્વાર આ સંસારના દુઃખો તણા.

વિતરાગ વલ્લભ વિશ્વના તુજ પાસ અરજી ઉચ્ચરું;

જાણો છતાં પણ કહીં અને, આ હ્રદય હું ખાલી કરું (૨)

શું બાળકો માં બાપ પાસે બાળક્રીડા નવ કરે?

ને મુખમાંથી જેમ આવે, તેમ શું નવ ઉચ્ચરે?

તેમજ તમારી પાસ તારક, આજ ભોળા ભાવથી,

જેવું બન્યું તેવું કહું, તેમાં કશું ખોટું નથી. (૩)

મેં દાન તો દિધું નહીં ને, શીયળ પણ પાળ્યું નહિં

તપથી દમી કાયા નહિ, શુભભાવ પણ ભાવ્યો નહિ

એ ચાર ભેદે ધર્મમાંથી કાંઈ પણ પ્રભુ ! નવ કર્યું

મારું ભ્રમણ ભવસાગરે નિષ્ફળ ગયું, નિષ્ફળ ગયું (૪)

હું ક્રોધ અગ્નિથી બળ્યો, વળી લોભ સર્પ ડસ્યો મને

ગળ્યો માનરુપી અજગરે, હું કેમ કરી ધ્યાવુ તને?

મન મારું માયાજાળમાં મોહન ! મહા મુંઝાય છે;

ચડી ચાર ચોરો હાથમાં, ચેતન ઘણો ચગદાય છે (૫)

મેં પરભાવે કે આ ભવે પણ હિત કાંઈ કર્યું નહિ

તેથી કરી સંસારમાં સુખ, અલ્પ પણ પામ્યો નહિ

જન્મો અમારા જિનજી ! ભવ પૂર્ણ કરવાને થયા

આવેલ બાજી હાથમાં અજ્ઞાનથી હારી ગયા (૬)

અમૃત ઝરે તુજ મુખરુપી, ચંદ્રથી તો પણ પ્રભુ

ભીંજાય નહિ મુજ મન અરેરે ! શું કરું હું તો વિભુ

પથ્થર થકી પણ કઠણ મારું મન ખરે ક્યાંથી દ્રવે

મરકટ સમા આ મન થકી, હું તો પ્રભુ હાર્યો હવે (૭)

ભમતા મહા ભવસાગરે પામ્યો પસાયે આપના

જે જ્ઞાન દર્શન ચરણરૂપી રત્નત્રય દુષ્કર ઘણાં

તે પણ ગયા પ્રમાદના વશથી પ્રભુ કહું છું ખરું

કોની કને કિરતાર આ પોકાર હું જઈને કરું (૮)

ઠગવા વિભુ આ વિશ્વને વૈરાગ્યનાં રંગો ધર્યાં

ને ધર્મના ઉપદેશ રંજન લોકને કરવા કર્યા

વિદ્યા ભણ્યો હું વાદ માટે કેટલી કથની કહું

સાધુ થયો હું બહારથી દાંભિક અંદરથી રહું (૯)

મેં મુખને મેલું કર્યું દોષો પરાયા ગાઈને

ને નેત્રને નિંદિત કર્યા પરનારીમાં લપેટાઈને

વળી ચિત્તને દોષિત કર્યું ચિંતી નઠારું પરતણું

હે નાથ ! મારું શું થશે ચાલાક થઇ ચૂક્યો ઘણું (૧૦)

કરે કાળજાને કતલ પીડા કામની બિહામણી

એ વિષયમાં બની અંધ હું વિડંબના પામ્યો ઘણી

તે પણ પ્રકાશ્યું આજ લાવી લાજ આપ તણી કને

જાણો સહું તેથી કહું કર માફ મારા વાંકને (૧૧)

નવકાર મંત્ર વિનાશ કીધો, અન્ય મંત્રો જાણીને

કુશાસ્ત્રનાં વાક્યો વડે, હણી આગમોની વાણીને

કુદેવની સંગત થકી કર્મો નકામા આચર્યા

મતિ ભ્રમથકી રત્નો ગુમાવી કાચ કટકા મેં ગ્રહ્યા (૧૨)

આવેલ દૃષ્ટિ માર્ગમાં મૂકી મહાવીર આપને

મેં મુઢધીએ હ્રદયમાં ધ્યાયા મદનના ચાપને

નેત્રબાણો ને પયોધર નાભિ ને સુંદર કટી

શણગાર સુંદરીઓ તણા છટકેલ થઈ જોયા અતિ (૧૩)

મૃગનયન સમ નારીતણા મુખચંદ્ર નીરખવાવતી

મુજમન વિશે જે રંગ લાગ્યો અલ્પ પણ ગૂઢો અતિ

તે શ્રુતરુપ સમુદ્રમાં ધોયા છતાં જાતો નથી

તેનું કહો કારણ તમે બચું કેમ હું આ પાપથી (૧૪)

સુંદર નથી આ શરીર કે સમુદાય ગુણતણો નથી

ઉત્તમ વિલાસ કલાતણી દેદીપ્યમાન પ્રભા નથી

પ્રભુતા નથી તો પણ પ્રભુ અભિમાનથી અક્કડ ફરું

ચોપાટ ચાર ગતિતણી સંસારમાં ખેલ્યા કરું (૧૫)

આયુષ્ય ઘટતું જાય તો પણ પાપબુદ્ધિ નવ ઘટે

આશા જીવનની જાય પણ વિષયાભિલાષા નવ મટે

ઔષધ વિષે કરું યત્ન પણ હું ધર્મને તો નવ ગણું

બની મોહમાં મસ્તાન હું પાયા વિનાનાં ઘર ચણું (૧૬)

આત્મા નથી પરભવ નથી વળી પુણ્ય પાપ કશું નથી

મિથ્યાત્વીની કટુ વાણી મેં ધરી કાન પીધી સ્વાદથી

સર્વજ્ઞ સમ જ્ઞાને કરી પ્રભુ આપશ્રી તો પણ અરે !

દીવો લઈ કૂવે પડ્યો ધિક્કાર છે મુજને ખરે (૧૭)

મેં ચિત્તથી નહિ દેવની કે પાત્રની પૂજા ચહી

ને શ્રાવકો કે સાધુઓનો ધર્મ પણ પાળ્યો નહિ

પામ્યો પ્રભુ નરભવ છતાં રણમાં રડ્યા જેવું થયું

ધોબી તણા કુત્તા સમું મમ જીવન સહુ એળે ગયું (૧૮)

હું કામધેનું કલ્પતરું ચિંતામણીના પ્યારમાં

ખોટા છતાં ઞંખ્યો ઘણું બની લુબ્ધ આ સંસારમાં

જે પ્રગટ સુખ દેનાર તારો ધર્મ મેં સેવ્યો નહિ

મુજ મૂર્ખ ભાવોને નિહાળી નાથ ! કર કરુણા કંઈ (૧૯)

મેં ભોગ સાર ચિંતવ્યા તે રોગ સમ ચિંત્યા નહિ

આગમન ઈચ્છ્યું મેં ધનતણું પણ મૃત્યુને પ્રીછ્યું નહિ

મેં ચિંતવ્યું નહીં નરક કારાગૃહ સમી છે નારીઓ

મધુબિંદુની આશા મહીં ભયમાત્ર હું ભૂલી ગયો (૨૦)

હું શુદ્ધ આચારો વડે સાધુ હ્રદયમાં નવ રહ્યો

કરી કામ પર ઉપકારનાં યશ પણ ઉપાર્જન નવ કર્યો

વળી તીર્થના ઉદ્ધાર આદિ કોઇ કાર્યો નવ કર્યા

ફોગટ અરે આ લક્ષ ચોરાશી તણા ફેરા ફર્યા (૨૧)

ગુરુવાણીમાં વૈરાગ્ય કેરો રંગ લાગ્યો નહિ અને

દુર્જનતણા વાક્યો મહીં શાંતિ મળે ક્યાંથી મને

તરું કેમ હું સંસાર આ અધ્યાત્મ તો છે નહિ જરી

તૂટેલ તળિયાનો ઘડો જળથી ભરાય કેમ કરી (૨૨)

મેં પરભવે નથી પુણ્ય કીધું ને નથી કરતો હજી

તો આવતા ભવમાં કહો ક્યાંથી થસે હે નાથજી !

ભૂત ભાવિને સાંપ્રત ત્રણે ભવ નાથ હું હારી ગયો

સ્વામી ! ત્રિશંકુ જેમ હું આકાશમાં લટકી રહ્યો (૨૩)

અથવા નકામું આપ પાસે નાથ શું બકવુ ઘણું

હે દેવતાના પૂજ્ય ! આ ચારિત્ર મુજ પોતા તણું

જાણો સ્વરુપ ત્રણ લોકનું તો મહારું શું માત્ર આ

જ્યાં ક્રોડનો હિસાબ નહીં ત્યાં પાઈની તો વાત ક્યાં (૨૪)

તારાથી ન સમર્થ અન્ય દીનનો ઉદ્ધારનારો પ્રભુ

મારાથી નહિ અન્ય પાત્ર જગમાં જોતા જડે હે વિભુ

મુક્તિ મંગળ સ્થાન તો ય મુજને ઈચ્છા ન લક્ષ્મી તણી

આપો સમ્યગરત્ન શ્યામ જીવને તો તૃપ્તિ થાયે ઘણી (૨૫)